GUATEMALA : Cây cà phê và truyền thống văn hóa Maya

---

Guatemala là một quốc gia Châu Mỹ với địa hình núi non, khí hậu nhiệt đới ôn hòa tại cao nguyên và khí hậu khô hơn ở khu vực cực đông. Do đó, nơi đây là một thiên đường trồng các cây công nghiệp lâu năm như cà phê. Tuy nhiên, trồng và sản xuất cà phê từng là một ký ức đau khổ của người Maya tại Guatemala trong thời kỳ thuộc địa. Trong thời kỳ này, nhiều vùng đất truyền thống của họ đã bị biến thành các điền trang cà phê và người dân bị biến thành nô lệ để làm trong các điền trang này. Dù vậy, cây cà phê đã từng là loại cây công nghiệp giúp người dân nơi đây thoát nghèo.

Sản xuất cà phê Guatemala

Nhờ vào vị trí địa lý lý tưởng với nhiệt độ từ 16-32 độ C, độ cao 500–5.000m so với mực nước biển, người dân Guatemala có thể trồng cây cà phê quanh năm. Bốn loại cà phê được trồng tại đất nước này bao gồm Bourbon, Typica, Catuai và Caturna.

Năm 2015, giá cà phê giảm mạnh từ 2,2 $/pound xuống còn 86 cent/kg. Theo tổ chức Người tị nạn quốc tế (Refugees International’s), mức lương của công nhân trong các trang trại trồng cà phê còn 2 $/ngày. Dù mức lương rẻ mạt nhưng những công nhân này vẫn thuộc nhóm may mắn khi kiếm được công việc.

Đến năm 2017, nhiều người dân không thể duy trì với doanh thu ít ỏi, phải bán trang trại cho các thương hiệu cà phê nổi tiếng. Thậm chí, số lượng dân tị nạn ngày càng tăng cao. Từ tháng 8/2018 đến tháng 9/2019, có ít nhất 211.000 dân tị nạn từ Guatemala di chuyển sang Mỹ và bị bắt tại biên giới.

Trong vụ mùa năm 2018 - 2019, sản lượng cà phê của Guatemala là 3.750 nghìn bao, tương đương 225 triệu kg. Mặc dù số liệu giảm so với mùa vụ trước đó, nhưng các chuyên gia dự kiến sản lượng của Guatemala sẽ tăng 1.1% trong năm 2019–2020.

Mặc dù Guatemala có diện tích chỉ bằng một bang của Mỹ, nhưng nó cũng hình thành những khu vực trồng và sản xuất cà phê rõ ràng. Các vùng trồng cà phê chính tại Guatemala bao gồm:

ANTIGUA

Antigua nằm giữa ba ngọn núi lửa Agua, Fuego và Acatenango với khí hậu ôn hòa nhiều nắng, ít mưa. Tuy nhiên, nhờ có đất núi lửa với độ ẩm cao, đây là vùng đất lý tưởng cho cây cà phê sinh trưởng. Các loại cà phê tại Antigua có những phẩm chất điển hình của cà phê nước này.
Ngoài ra, Antigua cũng là một địa điểm du lịch nổi tiếng tại Guametala nhờ những kiến trúc cổ. Nó được ghi nhận trong Di sản Thế giới UNESCO năm 2016.

ATITLAN

Hồ Atitlán cũng là một danh lam nổi tiếng tại Guatemala với độ cao 1.538 m có với mực nước biển và được bao quanh bởi đồi núi và núi lửa. Trong khi đó, khu vực xung quanh chính là nơi người dân nơi đây trồng cà phê. Nhờ có lượng mưa lớn, đất trồng màu mỡ, hương vị cà phê Atitlan phong phú và được ưa chuộng.

HUEHUETENANGO – Cao nguyên cà phê Guatemala

Huehuetenango là điểm cao nhất của Guatemale với độ cao hơn 2.000 m so với mực nước biển. Mặc dù nằm sát biên giới với Mexico, nơi đây không sương muổi ảnh hưởng mà được hưởng các luồng gió nóng, thích hợp cho cây cà phê phát triển. Đặc biệt, cà phê tại Huehuetenango được mệnh danh là loại cà phê tốt nhất tại nước này với hương vị đậm đà khó quên.

NUOVO ORIENTE

Nuovo Oriente nằm ở độ cao từ 1.300–1.600 m cạnh biên dới Honduras. So với các địa điểm trên, vùng đất này có nhiều mưa, nhiệt độ ổn định và ánh sáng phù hợp cho sự sinh trưởng cho cây cà phê.
Khó khăn của người dân trồng cà phê

Cây cà phê đã giúp người dân Guatemala thoát nghèo đầu thế kỷ 21 với sản lượng cao nhất khoảng 5 triệu bao (với 60kg/bao). Tuy nhiên, trong những năm gần đây, giá cà phê bất ổn khiến khó khăn của nông dân canh tác cà phê tại Guatemala ngày càng tăng lên.

Bệnh gỉ sắt (bệnh rỉ sắt) – quan ngại lớn nhất của nông dân Guatemala

Từ năm 2012, giá của cà phê từ Guatemala bị suy giảm do bênh Gỉ sắt xuất hiện và kéo dài trong nhiều năm sau đó. Đợt bệnh này đã giảm 25% sản lượng cà phê khiến Chính phủ Guatemala phải thực hiện nhiều chiến dịch cũng như cung cấp giải pháp giúp đỡ nông dân. Mặc dù nông dân đã cố gắng kết hợp các biện pháp bằng hóa học, hữu cơ cũng như thay đổi cơ cấu cây trồng bằng các loại cây cà phê kháng bệnh, giá của cà phê vẫn chưa có nhiều cải thiện.

Các liên minh cà phê Guatemala

Nông dân Guatemala gặp nhiều khó khăn từ yếu tố tự nhiên đến yếu tố kinh tế. Do đó, để duy trì và phát triển ngành sản xuất, xuất khẩu cà phê tại Guatemala, nhiều tổ chức, cá nhân đã liên minh lại, tiêu biểu như Hiệp hội cà phê quốc gia (Anacafé) và Liên đoàn tiếp thị cà phê đặc biệt của Guatemala (FECCEG). Cả hai liên minh này đều đại diện cho hàng trăm ngàn nông dân canh tác cà phê trên cả nước để nghiên cứu các giải pháp chăm sóc cây trồng và quảng bá sản phẩm cho họ.

Trên đây là một số thông tin về sản xuất cà phê tại Guatemala. Mặc dù còn nhiều thách thức, Chính phủ và người dân nơi đây vẫn coi trọng ngành sản xuất này và nỗ lực phát triển nó thành một ngành kinh tế bền vững, ổn định.